Khi bước vào độ tuổi xế chiều, người cao tuổi dễ mắc các bệnh người già như suy gan, suy thận, các bệnh liên quan đến tim mạch, huyết áp,… Bệnh người già thường xuất hiện âm thầm và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Cùng khám phá ngay 15 bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi và cách phòng ngừa hiệu quả.
I. Tại sao người cao tuổi thường dễ mắc bệnh?
Khi tuổi tác tăng lên, các cơ quan trong cơ thể bắt đầu suy giảm chức năng. Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các vi khuẩn, virus. Các cơ quan nội tạng như tim, phổi, thận cũng hoạt động kém hiệu quả hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh tật phát triển.
Bên cạnh đó, sự thay đổi hormone ở người cao tuổi cũng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Sự suy giảm hormone estrogen ở phụ nữ và testosterone ở nam giới làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh người già như tim mạch, huyết áp cao, mỡ trong máu,… Đặc biệt, khi bước vào độ tuổi trung niên và cao tuổi, mật độ xương suy giảm nhanh chóng. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến người cao tuổi dễ bị mất thăng bằng, té ngã và gãy xương.
Thói quen ăn uống không lành mạnh, lối sống thiếu khoa học, ít vận động, cũng là một trong những nguyên nhân làm người cao tuổi dễ mắc bệnh khi về già. Chẳng hạn như béo phì, tim mạch, suy giảm trí nhớ,….
II. 15 bệnh người già thường gặp
Bệnh người già là nỗi lo lắng của nhiều gia đình. Việc hiểu rõ 15 bệnh lý phổ biến và cách phòng tránh không chỉ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe của bản thân và người thân mà còn giúp họ tận hưởng một cuộc sống tuổi già khỏe mạnh và hạnh phúc. Dưới đây là một số bệnh lý điển hình ở người cao tuổi, bạn có thể tham khảo:
1. Bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson là một trong những bệnh người già phổ biến, xuất hiện ở những người từ 65 tuổi trở lên. Khi mắc bệnh này, người cao tuổi sẽ có biểu hiện run cứng chân tay, cử động, đi lại khó khăn, vận động chậm chạp,… Một số trường hợp còn có triệu chứng suy giảm trí nhớ, trầm cảm, suy giảm nhận thức,… do sự thoái hóa của các tế bào não.
Bện có diễn tiến âm thầm, nếu không được hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng tự chăm sóc bản thân của người cao tuổi. Ở giai đoạn nặng, người cao tuổi khó vận động, không nói được, thậm chí là mất hoàn toàn khả năng vận động.
2. Đái tháo đường
Đái tháo đường hay còn có tên gọi khác là bệnh tiểu đường. Đây được xem là một căn bệnh mạn tính nguy hiểm ở người già. Nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường là do quá trình sản xuất và sử dụng hormon Insulin kém hiệu quả, gây ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp và chuyển hóa đường trong cơ thể.
Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ, mà biểu hiện của mỗi người sẽ khác nhau. Một số biểu hiện phổ biến, có thể kể đến như: mờ mắt, thường xuyên chóng mặt, sụt cân, đi tiểu nhiều, ngất xỉu, vết thương khó lành,…
3. Tiền đình
Bệnh lý này xuất hiện khi các cơ quan tai trong, dây thần kinh sọ số VIII và não bộ bị chấn thương, thiếu máu não hoặc mắc các bệnh lý về tai (chấn thương tai, viêm tai xương chũm, viêm tai giữa,…). Hội chứng tiền đình có 2 loại: tiền đình ngoại vi và tiền đình trung ương.
Khi mắc hội chứng tiền đình, người cao thường có các biểu hiện như: mất thăng bằng, thường xuyên bị ù tai, xây xẩm, chóng mặt, thị lực rối loạn, nói lắp, thính giác suy giảm,… Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh lý này có thể diễn tiến nặng hơn và để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng như: tổn thương thần kinh, tổn thương thính giác,…
4. Loãng xương
Khi nhắc đến bệnh người già, chắc chắn không thể bỏ qua loãng xương. Bởi tuổi tác càng cao khả năng tái tạo xương giảm đi, mật độ xương thưa dần, khối lượng và chất lượng xương cũng giảm đi đáng kể, từ đó dẫn đến loãng xương. Bệnh lý loãng xương thường xảy ra ở phụ nữ, người cao tuổi. Số nam mắc bệnh loãng xương tương đối ít.
Loãng xương làm cho xương giòn, dễ gãy hơn gặp va đập hoặc chấn thương nhẹ. Gãy xương do loãng xương thường xảy ra ở các bộ phận như: xương cổ tay, xương đùi, xương cột sống,…Trong đó, xương đùi và xương cột sống khi gãy khó phục hồi và cần phải can thiệp phẫu thuật.
5. Đột quỵ
Đột quỵ hay tai biến mạch máu não được xem là bệnh người già nguy hiểm cần phòng ngừa ngay từ sớm. Bởi bệnh có thể diễn tiến từ từ hoặc xảy ra một cách đột ngột khi não bị thiếu oxy, dinh dưỡng dẫn đến nguồn máu cung cấp cho não bị tắc nghẽn làm cho các tế bào não chết đi nhanh chóng. Do đó, nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời, người đột quỵ có thể tử vong.
Có 2 nhóm đột quỵ gồm: đột quỵ do thiếu máu cục bộ và đột quỵ do xuất huyết não. Người đột quỵ thường có các biểu hiện như: mặt méo, nói lắp, nói đớt, một bên tay hoặc một bên chân nhấc lên khó khăn, hoa mắt, chóng mặt,… Để phòng ngừa đột quỵ, người cao tuổi cần có lối sống lành mạnh, hạn chế ăn đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, nghỉ ngơi đầy đủ, thường xuyên vận động để nâng cao sức khỏe.
6. Viêm phổi
Khi bước vào giai đoạn tuổi già, chức năng của phổi cũng bắt đầu suy giảm. Điều này làm cho virus, vi khuẩn dễ tấn công và gây ra tình trạng viêm phổi. Đặc biệt là vào thời điểm giao mùa, trái gió trở trời, bệnh lý này càng diễn tiến phức tạp và kéo dài dai dẳng hơn.
Một số biểu hiện của viêm phổi thường gặp: sốt cao, ho có đờm, đau ngực, khó thở, buồn nôn,… Ở người già, bệnh có thể diễn tiến nặng hơn và tái đi tái lại gây suy giảm sức đề kháng, làm giảm tuổi thọ.
7. Tăng huyết áp
Bệnh người già cao huyết áp được xem như “kẻ giết người thầm lặng”. Bởi bệnh không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, nhưng nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận,…
Tình trạng tăng huyết áp được xác định thông qua các chỉ số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Khi các chỉ số này lần lượt vượt ngưỡng 140 mmHg và 90 mmHg chính là biểu hiện của cao huyết áp. Để phòng tránh và kiểm soát bệnh tăng huyết áp, người cao tuổi cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu trái cây, rau xanh, hạn chế muối; thường xuyên tập thể dục đều đặn; kiểm soát cân nặng; không hút thuốc lá; hạn chế uống rượu bia; và thường xuyên kiểm tra huyết áp định kỳ.
8. Bệnh tim mạch
Tim là cơ quan chức năng quan trọng của cơ thể, khi về già chức năng tim bị suy giảm nghiêm trọng, đặc biệt ở người cao tuổi mắc các bệnh nền. Các bệnh lý tim mạch phổ biến ở người già gồm: suy tim, rối loạn nhịp tim, mạch vành, hở van tim,…
Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh tim mạch như thói quen sinh hoạt không lành mạnh (hút thuốc lá thường xuyên, uống cà phê, ăn thức ăn nhiều dầu mỡ,…), ăn nhiều đồ ăn có chứa dầu mỡ, ít vận động, căng thẳng,… Người mắc bệnh đái tháo đường cũng có thể gặp biến chứng suy tim. Bệnh nhân mắc bệnh tim thường gặp các triệu chứng như khó thở, nhịp tim đập nhanh, đau ngực, tay chân dễ bị phù nề,…
9. Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một trong những bệnh người già thường gặp và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính làm giảm khả năng hô hấp, gây khó thở, ho khan và mệt mỏi. Điều này khiến người cao tuổi hạn chế hoạt động, giảm khả năng tự chăm sóc bản thân và dễ bị trầm cảm.
Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh COPD chính là do thói quen hút thuốc lá thời gian dài hoặc do di truyền. Người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính thường khó thở, xuất hiện tình trạng ho đờm, dai dẳng không dứt. Tình trạng này càng kéo dài sẽ gây nhiễm trùng ngực và các biến chứng nguy hiểm.
10. Viêm phế quản cấp
Ngoài viêm phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính thì viêm phế quản cấp cũng là một trong những bệnh người già cần lưu ý. Bệnh do các loại virus, vi khuẩn, ký sinh trùng gây ra và có thể di căn sang viêm phổi, suy hô hấp nếu không được điều trị kịp thời.
Người bị viêm phế quản cấp có các triệu chứng tương tự như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Chẳng hạn như khó thở, ho có đờm, tức ngực,…Tùy vào từng tình trạng mà có biểu hiện nặng nhẹ khác nhau. Do đó, khi có các triệu chứng trên, bạn cần đưa người cao tuổi đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
11. Rối loạn tiêu hóa
Ở người cao tuổi, chức năng của hệ tiêu hóa ngày càng suy giảm và có thể gây rối loạn tiêu hóa. Bệnh người già này có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, giảm cân, mệt mỏi, thậm chí trầm cảm do hạn chế các hoạt động hàng ngày. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với sức khỏe tổng thể của người cao tuổi.
Khi bị rối loạn tiêu hóa, cơ thể sẽ có một số biểu hiện như chướng bụng, khó tiêu, biếng ăn, đau bụng, thường xuyên có cảm giác buồn nôn, sút cân nhanh,… Để hạn chế bị rối loạn tiêu hóa, bạn cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng. Tập thể dục đều đặn, uống đủ nước và khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra và phòng ngừa bệnh.
12. Béo phì
Béo phì ở người cao tuổi không chỉ là vấn đề về ngoại hình mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Bệnh người già này thường đi kèm với các vấn đề như tiểu đường, tim mạch, huyết áp cao và các bệnh lý xương khớp. Nguyên nhân chính dẫn đến béo phì ở người cao tuổi là do sự thay đổi về chuyển hóa cơ bản, ít vận động, chế độ ăn uống không hợp lý và một số loại thuốc.
Khi béo phì, các cơ quan nội tạng như tim, phổi và các khớp chịu sức ép lớn gây mệt mỏi, khó chịu. Ngoài ra, béo phì còn làm giảm chất lượng cuộc sống, gây khó khăn trong việc di chuyển, tăng nguy cơ té ngã và trầm cảm.
13. Mỡ máu cao
Mỡ máu cao, hay còn gọi là rối loạn lipid máu, là tình trạng tăng lượng chất béo trong máu, đặc biệt là cholesterol và triglyceride. Đây là một trong những bệnh người già phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Ở người cao tuổi, bệnh mỡ máu cao thường diễn biến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng ban đầu, nhưng lại là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch như xơ vữa động mạch, đột quỵ, đau tim.
14. Bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer là một dạng sa sút trí tuệ, gây ra sự suy giảm nghiêm trọng các chức năng não bộ như trí nhớ, tư duy, ngôn ngữ và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Bệnh người già này bắt đầu từ từ và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Nguyên nhân chính xác của bệnh Alzheimer vẫn chưa được xác định rõ ràng.
Các triệu chứng ban đầu của bệnh Alzheimer thường rất tinh vi và dễ bị bỏ qua, như hay quên, khó tìm từ, mất phương hướng. Khi bệnh tiến triển, người bệnh sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc thực hiện các công việc hàng ngày, thay đổi tính cách, trở nên cáu gắt hoặc trầm cảm. Bệnh người già Alzheimer ở giai đoạn cuối, người bệnh sẽ mất hoàn toàn khả năng tự chăm sóc bản thân và cần sự hỗ trợ 24/7.
15. Viêm khớp
Viêm khớp là thuật ngữ chung chỉ tình trạng viêm các khớp trên cơ thể. Khi mắc bệnh, người bệnh thường cảm thấy đau nhức, sưng đỏ ở các khớp bị ảnh hưởng. Viêm khớp không chỉ gây khó khăn trong việc vận động mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Có nhiều loại viêm khớp khác nhau, mỗi loại có những đặc điểm riêng, nhưng điểm chung là đều gây ra tình trạng viêm và tổn thương đến các khớp.
Nguyên nhân gây viêm khớp rất đa dạng, bao gồm cả yếu tố di truyền, lão hóa, chấn thương, nhiễm trùng và các bệnh tự miễn. Triệu chứng điển hình của viêm khớp là đau khớp, sưng khớp, cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng. Bệnh nhân có thể cảm thấy khó khăn trong việc vận động, các khớp bị hạn chế về khả năng cử động.
III. Các cách phòng tránh bệnh người già hiệu quả
Phòng ngừa bệnh người già từ sớm chính là giải pháp giúp người cao tuổi tăng tuổi thọ, sống vui, sống khỏe hơn. Dưới đây là một số cách phòng tránh bệnh người già, bạn có thể tham khảo:
1. Thay đổi thói quen sinh hoạt
Việc điều chỉnh lối sống là một trong những cách hiệu quả nhất để phòng ngừa và kiểm soát các bệnh tật ở người cao tuổi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những thay đổi nhỏ trong thói quen sinh hoạt hàng ngày có thể mang lại những lợi ích sức khỏe đáng kể.
Theo đó, người cao tuổi nên cố gắng duy trì giấc ngủ đều đặn, khoảng 7-8 tiếng mỗi đêm. Tạo một không gian ngủ thoải mái, tránh tiếp xúc với màn hình điện tử trước khi ngủ và xây dựng một thói quen đi ngủ và thức dậy đều đặn.
2. Chế độ dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quyết định đến sức khỏe của người cao tuổi. Khi tuổi tác tăng cao, cơ thể người già có những thay đổi về chuyển hóa, nhu cầu dinh dưỡng cũng khác biệt so với người trẻ. Việc cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết giúp tăng cường sức khỏe, nâng cao hệ miễn dịch, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi.
Để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng, trong thực đơn của người cao tuổi cần chứa các nhóm chất như chất xơ, protein, vitamin, khoáng chất, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ và đồ ăn quá nhiều gia vị.
3. Rèn luyện thể chất
Rèn luyện thể chất không chỉ giúp người cao tuổi cải thiện sức khỏe thể chất mà còn nâng cao tinh thần. Các hoạt động thể dục đều đặn giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện sự linh hoạt, tăng cường sức bền tim mạch, giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao và một số loại ung thư. Đặc biệt, rèn luyện thể chất còn giúp cải thiện giấc ngủ, giảm căng thẳng, lo âu, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.
Bên cạnh các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, tập dưỡng sinh, yoga,… người cao tuổi có thể tham gia các hoạt động thể chất khác để kích thích sự phát triển của các tế bào thần kinh, giúp cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung và phòng ngừa bệnh Alzheimer như đánh cờ, đọc sách,…
4. Cải thiện tinh thần
Cải thiện tinh thần là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc phòng bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Tinh thần tốt là một “liều thuốc thần kỳ” giúp người cao tuổi khỏe mạnh hơn, tăng cường hệ miễn dịch, giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ và hỗ trợ quá trình hồi phục bệnh tật.
Để cải thiện tinh thần, người cao tuổi có thể tham gia các câu lạc bộ, tham gia hoạt động tình nguyện cộng đồng hoặc gặp gỡ bạn bè. Điều này giúp người cao tuổi mở rộng kết nối xã hội, giảm căng thẳng, stress, tinh thần cũng thoải mái hơn.
Việc hiểu rõ về 15 bệnh người già thường gặp là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe người cao tuổi. Bằng cách chủ động phòng ngừa, thay đổi lối sống lành mạnh và thăm khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp người cao tuổi giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống và tận hưởng tuổi già một cách trọn vẹn bên người thân yêu.