Nguyên nhân bị tiêu chảy ở người lớn là một vấn đề phổ biến và có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được chăm sóc đúng cách. Tiêu chảy không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn những rủi ro cho sức khỏe, đặc biệt là khi cơ thể mất nước. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào các nguyên nhân gây ra tình trạng tiêu chảy ở người lớn và cách để phòng tránh hiệu quả.
I. Tiêu chảy ở người lớn là gì? Phân loại?
Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng, số lần đi tiêu nhiều hơn bình thường và phân có thể có lẫn nước, nhầy. Thông thường, tiêu chảy kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, nhưng nếu kéo dài quá lâu, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như mất nước, điện giải không cân bằng và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Dựa trên các yếu tố về cơ chế, nguyên nhân, thời gian mắc bệnh, mức độ nghiêm trọng và đặc điểm của phân, người ta chia tiêu chảy ở người lớn thành các loại sau:
1. Tiêu chảy cấp tính
Đây là loại tiêu chảy thường gặp nhất, bệnh xuất hiện đột ngột, kéo dài dưới 14 ngày. Nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy cấp tính là do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng từ thực phẩm. Bệnh kèm theo các triệu chứng như đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày, có thể kèm theo sốt, đau bụng, buồn nôn.
2. Tiêu chảy mạn tính
Ở cấp độ mạn tính, thời gian diễn ra của bệnh kéo dài từ 14 ngày đến dưới 30 ngày. Nguyên nhân có thể do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm bệnh lý đường ruột (viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích), dị ứng thức ăn, sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài, rối loạn chuyển hóa. Tình trạng tiêu chảy mạn tính kéo dài sẽ gây bất tiện trong sinh hoạt, mất nước nghiêm trọng, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạn của người mắc bệnh.
3. Tiêu chảy xuất tiết
Người ta thường dựa trên đặc điểm của phân để xác định loại tiêu chảy này. Theo đó, phân của tiêu chảy xuất tiết có thể có máu hoặc chất nhầy. Nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy xuất tiết được xác định liên quan đến tổn thương niêm mạc ruột, rối loạn chuyển tải ion trong các tế bào biểu mô ruột do viêm nhiễm hoặc bệnh lý đường ruột.
4. Tiêu chảy thẩm thấu
Tiêu chảy thẩm thấu là tình trạng phân lỏng, số lần đi tiêu nhiều, nguyên nhân chính là do ruột không hấp thụ được chất lỏng và các chất hòa tan, khiến chúng bị đẩy ra ngoài theo phân. Điều này dẫn đến phân loãng, lượng nước mất đi nhiều, có thể gây mất nước và rối loạn điện giải nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
Tiêu chảy có nhiều dạng khác nhau, mỗi loại có nguyên nhân và cách điều trị riêng. Chính vì vậy, bạn cần phân biệt đúng loại tiêu chảy để có hướng xử lý phù hợp, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
II. Các nguyên nhân bị tiêu chảy ở người lớn
Tiêu chảy là một tình trạng rất phổ biến và có thể xảy ra ở bất kỳ ai. Nguyên nhân gây tiêu chảy ở người lớn rất đa dạng, từ chế độ ăn uống đến các bệnh lý và môi trường sống. Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến bạn dễ bị tiêu chảy:
1. Ngộ độc thực phẩm
Ngộ độc thực phẩm là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tiêu chảy ở người lớn. Khi thức ăn bị nhiễm khuẩn hoặc chứa chất độc hại, nó có thể gây ra tình trạng tiêu chảy ngay sau khi tiêu thụ.
Các loại thực phẩm nguy hiểm thường bao gồm thịt, hải sản, sữa và rau quả chưa được rửa sạch. Đặc biệt, thực phẩm đã để lâu ngày hoặc không được bảo quản đúng cách có thể trở thành nguồn gốc của vi khuẩn gây bệnh.
2. Nhiễm khuẩn đường ruột
Nhiễm khuẩn đường ruột cũng là một trong những nguyên nhân gây tiêu chảy phổ biến. Các vi khuẩn như Salmonella, E. coli và Listeria có thể xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm và nước không sạch.
Tình trạng nhiễm khuẩn này có thể dẫn đến triệu chứng tiêu chảy kèm theo sốt, đau bụng và buồn nôn. Không giống như ngộ độc thực phẩm, triệu chứng của nhiễm khuẩn đường ruột thường kéo dài hơn và cần phải can thiệp y tế kịp thời.
3. Viêm đại tràng
Một trong số nguyên nhân bị tiêu chảy ở người lớn có thể là do viêm đại tràng; là tình trạng viêm nhiễm của lớp niêm mạc đại tràng, có thể gây ra tiêu chảy, đau bụng và cảm giác khó chịu. Nguyên nhân có thể đến từ các bệnh tự miễn, nhiễm trùng hoặc tác dụng phụ của thuốc.
Các triệu chứng của viêm đại tràng có thể rất nghiêm trọng, vì vậy bệnh nhân cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức khi gặp phải các dấu hiệu cảnh báo. Việc điều trị có thể bao gồm thuốc kháng viêm, liệu pháp dinh dưỡng và đôi khi cần phẫu thuật.
4. Hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng của ruột, gây ra triệu chứng tiêu chảy xen kẽ với táo bón. Nguyên nhân chính vẫn chưa rõ ràng, nhưng stress và chế độ ăn uống có thể đóng vai trò quan trọng.
Người mắc IBS thường cảm thấy căng thẳng, lo âu và có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát triệu chứng.
5. Mất cân bằng vi sinh trong đường ruột
Mỗi người đều có một hệ vi sinh vật đường ruột riêng biệt, và sự mất cân bằng giữa các loại vi khuẩn có thể dẫn đến tình trạng tiêu chảy. Những yếu tố như sử dụng kháng sinh, chế độ ăn uống kém hoặc căng thẳng có thể tác động đến sự đa dạng của vi khuẩn.
Khi vi khuẩn hữu ích trong ruột giảm sút, các vi khuẩn có hại có thể tăng cường phát triển và gây ra các triệu chứng tiêu chảy. Việc bổ sung probiotics và prebiotics thông qua thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng có thể giúp khôi phục sự cân bằng vi sinh. Bên cạnh đó, một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và vitamin sẽ góp phần nâng cao sức khỏe đường ruột và ngăn ngừa tình trạng tiêu chảy.
6. Vệ sinh không kỹ các vật dụng cá nhân
Vệ sinh cá nhân kém là một yếu tố quan trọng góp phần vào việc gia tăng nguy cơ mắc tiêu chảy ở người lớn. Nếu không rửa tay sạch sẽ trước khi ăn hoặc sau khi sử dụng nhà vệ sinh, vi khuẩn và virus có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể.
Người dân cũng cần chú ý đến việc vệ sinh các vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, khăn mặt và đồ dùng nấu ăn. Sử dụng các loại dung dịch khử trùng, chất tẩy rửa phù hợp sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn.
7. Cơ thể không hấp thu đường
Một số người không thể hấp thu một số loại đường như lactose (trong sữa) hoặc fructose (trong trái cây), dẫn đến tình trạng tiêu chảy. Khi các loại đường này không được hấp thu, chúng sẽ tồn đọng trong ruột và kéo theo nước, gây ra tình trạng tiêu chảy.
Các triệu chứng thường gặp bao gồm đầy hơi, đau bụng và tiêu chảy sau khi tiêu thụ thực phẩm chứa đường không hấp thụ. Để tránh tình trạng này, người bệnh nên tìm hiểu và hạn chế các thực phẩm chứa đường mình không thể hấp thu.
IV. Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết tiêu chảy ở người lớn
Khi bị tiêu chảy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng là rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời. Các triệu chứng có thể khác nhau tùy theo nguyên nhân, mức độ. Cụ thể như sau:
1. Tiêu chảy mức độ nhẹ
Khi bắt đầu có triệu chứng tiêu chảy nhẹ, người bệnh có thể cảm thấy phân lỏng và đi đại tiện nhiều hơn bình thường. Ngoài ra, có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như:
- Đau bụng nhẹ: Bệnh nhân có thể cảm thấy một chút khó chịu hoặc cảm giác quặn ở vùng bụng.
- Buồn nôn: Một số người có thể cảm thấy buồn nôn hoặc khó chịu trong dạ dày.
- Khát nước: Do cơ thể mất nước, người bệnh thường cảm thấy khát và cần uống nhiều nước hơn.
Nếu tình trạng này kéo dài hơn một ngày mà không có dấu hiệu cải thiện, bệnh nhân nên đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.
2. Tiêu chảy mức độ nặng
Trong trường hợp tiêu chảy nặng, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn và đi kèm với các dấu hiệu khác như:
- Sốt cao: Nếu cơ thể bị nhiễm khuẩn, người bệnh có thể sốt cao trên 38 độ C, cảm thấy lạnh run và khó chịu.
- Đau bụng dữ dội: Cơn đau bụng có thể trở nên dữ dội hơn, khiến người bệnh khó chịu và không thể tập trung vào công việc hàng ngày.
- Mất nước: Triệu chứng mất nước có thể xuất hiện với các dấu hiệu như khô miệng, da khô, chóng mặt và tiểu ít.
- Giảm cân: Nếu tiêu chảy diễn ra thường xuyên, cơ thể không thể hấp thụ đủ chất dinh dưỡng, dẫn đến giảm cân đáng kể.
- Thiếu hụt dinh dưỡng: Các triệu chứng như mệt mỏi, yếu sức, và tóc gãy rụng có thể xuất hiện do thiếu hụt dinh dưỡng.
- Rối loạn tâm lý: Các triệu chứng như lo âu, trầm cảm cũng có thể xảy ra do tình trạng tiêu chảy kéo dài và khó chịu.
Việc theo dõi các triệu chứng và nhận biết các dấu hiệu tiêu chảy ngay từ sớm là rất quan trọng. Điều này sẽ giúp để đảm bảo rằng bệnh nhân được chăm sóc kịp thời và đúng cách.
V. Cách phòng ngừa tiêu chảy ở người lớn
Phòng ngừa là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ bị tiêu chảy ở người lớn. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng rất hiệu quả mà mọi người có thể áp dụng để bảo vệ sức khỏe của bản thân:
- Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Vệ sinh cá nhân là bước đầu tiên và quan trọng nhất để ngăn ngừa tiêu chảy. Bạn nên thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh.Ngoài ra, việc giữ gìn vệ sinh cho các vật dụng cá nhân như khăn mặt, bàn chải đánh răng và đồ dùng nấu ăn cũng rất cần thiết.
- Chế độ ăn uống hợp lý: Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng là cách tuyệt vời để tăng cường sức khỏe tiêu hóa và ngăn ngừa tiêu chảy. Bạn cần bổ sung đủ chất xơ, vitamin và khoáng chất từ trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt. Bên cạnh đó, bạn nên chọn các loại thực phẩm sạch và an toàn, tránh thực phẩm có thể gây kích thích đường ruột như thực phẩm chiên rán, cay hoặc chứa chất bảo quản.
- Uống đủ nước: Uống đủ nước là yếu tố cực kỳ quan trọng để duy trì sức khỏe tiêu hóa và phòng ngừa tình trạng mất nước do tiêu chảy. Ngoài nước, việc uống các loại nước ép trái cây tự nhiên hoặc nước điện giải có thể giúp bù đắp lượng điện giải mất đi khi cơ thể bị tiêu chảy
- .Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc tiêu chảy, vì vậy việc quản lý căng thẳng là rất cần thiết. Bạn có thể thử các phương pháp như yoga, thiền định hoặc thể dục để giảm bớt áp lực và duy trì trạng thái tinh thần tốt. Hãy cố gắng duy trì một lịch trình sinh hoạt đều đặn, ngủ đủ giấc và dành thời gian cho những sở thích cá nhân cũng sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất.
Tình trạng tiêu chảy ở người lớn là một vấn đề sức khỏe phổ biến có thể gây ra cảm giác khó chịu và tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được chăm sóc đúng cách. Hiểu rõ về các nguyên nhân bị tiêu chảy ở người lớn, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn giữ gìn sức khỏe tốt hơn.
Bằng cách thực hiện những biện pháp đơn giản như duy trì vệ sinh cá nhân tốt, có chế độ ăn uống hợp lý và quản lý căng thẳng, bạn có thể bảo vệ bản thân khỏi tình trạng tiêu chảy và các vấn đề sức khỏe liên quan. Hãy chăm sóc bản thân và gia đình bạn thật tốt để luôn có một cuộc sống khỏe mạnh!