Viêm phổi nặng ở người lớn là bệnh lý nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng. Bệnh khởi phát với những triệu chứng tưởng chừng như bình thường nhưng lại vô cùng nguy hại. Vậy làm thế nào để nhận biết viêm phổi? Bệnh viêm phổi có thể tự khỏi không? Bài viết dưới đây sẽ bật mí tất tần tật những thông tin cần thiết về bệnh viêm phổi nặng ở người lớn.
I. Viêm phổi là gì?
Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng ở phổi, khiến các túi khí trong phế nang bị viêm và có thể chứa đầy dịch hoặc mủ. Khi đó, quá trình trao đổi oxy của cơ thể bị cản trở, gây khó thở, đau tức ngực và mệt mỏi cho người bệnh.
Nguyên nhân gây viêm phổi rất đa dạng, nhưng phổ biến nhất là do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Trong đó, viêm phổi do vi khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là dạng thường gặp ở người lớn. Ngoài ra, virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV) hay thậm chí SARS-CoV-2 cũng có thể gây viêm phổi, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch yếu.
Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng những đối tượng dễ bị viêm phổi nặng hơn là người cao tuổi, trẻ nhỏ, người mắc bệnh nền (tiểu đường, tim mạch, COPD) hoặc những ai có hệ miễn dịch suy giảm. Nếu không điều trị kịp thời, viêm phổi có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, tràn dịch màng phổi hoặc nhiễm trùng huyết.
II. Các nguyên nhân gây bệnh viêm phổi nặng ở người lớn
Viêm phổi nặng ở người lớn có thể do nhiều tác nhân gây ra như:
1. Viêm phổi do vi khuẩn
Vi khuẩn là tác nhân chính gây viêm phổi ở người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Trong đó, Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn) là vi khuẩn thường gặp nhất. Ngoài ra, một số vi khuẩn khác như Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae hay Legionella pneumophila cũng có thể gây bệnh, đặc biệt trong môi trường sống tập thể hoặc điều kiện vệ sinh kém.
Viêm phổi nặng ở người lớn do vi khuẩn thường khởi phát nhanh với triệu chứng sốt cao, ho có đờm đặc, màu vàng hoặc xanh, đau tức ngực khi thở sâu. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến suy hô hấp hoặc nhiễm trùng huyết.
2. Viêm phổi do virus
Các loại virus gây bệnh đường hô hấp như virus cúm (Influenza), virus hợp bào hô hấp (RSV), adenovirus hay SARS-CoV-2 (virus gây COVID-19) đều có thể gây viêm phổi. Viêm phổi do virus thường bắt đầu với triệu chứng giống cảm cúm như sốt, ho khan, đau nhức cơ thể,… và có thể diễn tiến nặng nếu không phát hiện kịp thời.
Không chỉ vậy, viêm phổi do virus còn nguy hiểm hơn do có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây bội nhiễm.
3. Viêm phổi do nấm
Nấm là nguyên nhân khởi phát viêm phổi, chủ yếu xuất hiện những người suy giảm miễn dịch như bệnh nhân ung thư hoặc những người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch. Một số loại nấm như Histoplasma, Cryptococcus hoặc Pneumocystis jirovecii có thể gây viêm phổi nặng, làm suy giảm chức năng hô hấp.
Người mắc viêm phổi do nấm thường có triệu chứng kéo dài, bao gồm ho khan, sốt nhẹ, sụt cân và mệt mỏi. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến phổi và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
4. Viêm phổi do hít phải hóa chất hoặc dị vật
Bên cạnh các tác nhân sinh học, viêm phổi còn có thể xảy ra khi phổi tiếp xúc với hóa chất độc hại, khói bụi hoặc dị vật. Loại viêm phổi này thường gặp ở người cao tuổi, bệnh nhân đột quỵ, người bị rối loạn nuốt hoặc những người nghiện rượu.
Biểu hiện của viêm phổi do hít phải hóa chất hoặc dị vật có thể bao gồm ho nhiều, khó thở và sốt nhẹ kéo dài. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phổi hít có thể dẫn đến tổn thương phổi vĩnh viễn hoặc nhiễm trùng lan rộng.
5. Viêm phổi do yếu tố nguy cơ
Ngoài các nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc viêm phổi, bao gồm:
- Hệ miễn dịch suy yếu: Người cao tuổi, bệnh nhân tiểu đường, tim mạch hoặc suy thận có nguy cơ mắc viêm phổi cao hơn.
- Hút thuốc lá: Khói thuốc làm giảm khả năng tự bảo vệ của phổi, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công.
- Tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Làm việc trong môi trường khói bụi, hóa chất độc hại có thể gây kích ứng, viêm phổi nặng.
- Không tiêm phòng: Việc không tiêm vắc-xin cúm, phế cầu làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi.
Viêm phổi nặng ở người lớn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân chủ quan hoặc khách quan. Do đó, mỗi người cần có ý thức tìm hiểu về các nguyên nhân gây bệnh để chủ động phòng ngừa bệnh.
III. 7 dấu hiệu viêm phổi nặng ở người lớn
Bệnh viêm phổi có dấu hiệu ban đầu khó nhận biết và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Tuy nhiên, khi bệnh diễn tiến nặng, các triệu chứng sẽ bắt đầu rõ rệt hơn. Dưới đây là 7 dấu hiệu cảnh báo viêm phổi đang chuyển biến nguy hiểm mà bạn cần đặc biệt lưu ý.
1. Khó thở
Một trong những dấu hiệu quan trọng nhất của viêm phổi nặng ở người lớn là khó thở. Khi phổi bị viêm, khả năng trao đổi oxy bị suy giảm, khiến người bệnh cảm thấy hụt hơi, thở gấp hoặc cảm giác như không đủ không khí.
Ban đầu, khó thở có thể chỉ xuất hiện khi vận động mạnh, nhưng nếu bệnh tiến triển, ngay cả khi nghỉ ngơi, người bệnh vẫn cảm thấy mệt mỏi, hít thở khó khăn. Trong những trường hợp nghiêm trọng, môi và đầu ngón tay có thể chuyển sang màu tím tái do thiếu oxy, đây là dấu hiệu nguy hiểm cần được cấp cứu ngay lập tức.
2. Ho có đờm kéo dài
Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể để loại bỏ dịch tiết hoặc tác nhân gây viêm phổi. Tuy nhiên, nếu tình trạng ho có đờm đặc màu vàng, xanh hoặc có lẫn máu kéo dài, đây có thể là dấu hiệu viêm phổi đã chuyển nặng.
Đờm màu bất thường cho thấy có sự nhiễm trùng nghiêm trọng trong phổi. Khi vi khuẩn hoặc virus tấn công mạnh, hệ miễn dịch phản ứng bằng cách tiết ra nhiều chất nhầy hơn, làm cản trở đường thở và khiến tình trạng ho trở nên dữ dội hơn. Nếu ho kéo dài trên một tuần kèm theo sốt cao, khó thở, bạn cần đến bệnh viện ngay để kiểm tra và điều trị kịp thời.
3. Môi khô, da nóng
Viêm phổi nặng ở người lớn thường đi kèm với sốt cao, khiến cơ thể mất nước nghiêm trọng. Khi đó, người bệnh có thể cảm thấy khô môi, lưỡi nứt nẻ và da nóng dù không hoạt động nhiều. Sốt cao liên tục trên 39°C cũng có thể làm người bệnh rét run, vã mồ hôi hoặc mê sảng.
Ngoài ra, tình trạng mất nước kéo dài có thể làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng, khiến người bệnh mệt mỏi, kiệt sức.
4. Đau tức ngực
Đau tức ngực là một trong những dấu hiệu nguy hiểm của viêm phổi nặng ở người lớn. Cơn đau thường xuất hiện khi hít thở sâu hoặc ho mạnh, do các túi khí trong phổi bị viêm và phổi bị căng lên khi hô hấp.
Cơn đau có thể âm ỉ hoặc nhói lên từng cơn, đôi khi lan ra lưng và vai. Nếu viêm phổi gây tràn dịch màng phổi, người bệnh có thể cảm thấy đau dữ dội hơn. Khi gặp tình trạng này, bạn không nên tự ý dùng thuốc giảm đau mà cần đến bệnh viện để được kiểm tra kịp thời.
5. Nhịp tim nhanh
Cơ thể khi thiếu oxy do viêm phổi sẽ kích thích tim đập nhanh hơn để bơm máu giàu oxy đến các cơ quan. Do đó, một dấu hiệu cảnh báo viêm phổi nặng là nhịp tim tăng cao, trên 100 nhịp/phút ngay cả khi nghỉ ngơi.
Khi tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng, tim phải làm việc quá tải, dẫn đến nguy cơ suy tim hoặc rối loạn nhịp tim. Nếu bạn nhận thấy tim đập nhanh bất thường kèm theo khó thở, chóng mặt hoặc mệt lả, hãy tìm đến bác sĩ ngay để tránh những biến chứng nguy hiểm.
6. Xuất huyết da
Một dấu hiệu ít phổ biến nhưng cực kỳ nghiêm trọng của viêm phổi nặng là xuất huyết da, hay còn gọi là xuất huyết dưới da. Đây là tình trạng các mạch máu nhỏ bị tổn thương do nhiễm trùng lan rộng, dẫn đến các vết bầm tím nhỏ hoặc chấm đỏ xuất hiện trên da.
Xuất huyết da có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng huyết, một biến chứng nguy hiểm của viêm phổi khi vi khuẩn từ phổi xâm nhập vào máu. Biểu hiện ban đầu của xuất huyết da là xuất hiện các đốm xuất huyết trên cánh tay, chân hoặc cơ thể mà không rõ nguyên nhân. Ngoài ra, có thể kèm theo sốt cao và mệt mỏi.
7. Lú lẫn, chóng mặt
Viêm phổi nặng ở người lớn không chỉ ảnh hưởng đến hệ hô hấp mà còn tác động đến não bộ do tình trạng thiếu oxy và sốt cao kéo dài. Người bệnh có thể cảm thấy chóng mặt, mất phương hướng, nói nhầm lẫn hoặc phản ứng chậm chạp.
Tình trạng này thường gặp ở người cao tuổi hoặc những người có bệnh lý nền như tiểu đường, huyết áp cao. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu lú lẫn, không nhận biết được môi trường xung quanh hoặc cảm thấy đầu óc quay cuồng, hãy đến bệnh viện ngay, vì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo viêm phổi đang chuyển biến nguy hiểm.
IV. Viêm phổi nặng ở người lớn gây biến chứng gì?
Không chỉ là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp đơn thuần, viêm phổi còn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến phổi, tim, máu và nhiều cơ quan khác trong cơ thể. Đặc biệt, với những người có hệ miễn dịch suy yếu, người cao tuổi hoặc bệnh nhân có bệnh lý nền, nguy cơ gặp biến chứng càng cao.
Dưới đây là 6 biến chứng do viêm phổi nặng ở người lớn gây ra:
1. Suy hô hấp
Suy hô hấp là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của viêm phổi. Khi phổi bị viêm, chức năng trao đổi oxy bị suy giảm, khiến cơ thể không nhận đủ oxy để duy trì hoạt động bình thường. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:
- Khó thở nghiêm trọng, ngay cả khi nghỉ ngơi.
- Nhịp thở nhanh, nông.
- Môi và đầu ngón tay tím tái do thiếu oxy.
Nếu suy hô hấp trở nặng, người bệnh có thể cần phải thở máy hoặc hỗ trợ hô hấp bằng oxy. Trong trường hợp nghiêm trọng, suy hô hấp có thể dẫn đến tổn thương não, hôn mê và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
2. Tràn dịch màng phổi
Màng phổi là lớp màng mỏng bao quanh phổi, giúp bảo vệ và giảm ma sát khi phổi hoạt động. Khi viêm phổi tiến triển nặng, dịch có thể tích tụ giữa hai lớp màng này, gây ra tình trạng tràn dịch màng phổi.
Tràn dịch màng phổi có thể nhận biết qua một số dấu hiệu sau:
- Đau tức ngực, đặc biệt khi hít thở sâu.
- Ho khan kéo dài.
- Khó thở tăng dần do dịch chèn ép phổi.
Trong một số trường hợp, dịch này có thể bị nhiễm trùng, dẫn đến tràn mủ màng phổi. Khi di căn qua tràn mủ màng phổi, bệnh nhân cần phải được dẫn lưu dịch hoặc phẫu thuật để loại bỏ ngay lập tức.
3. Nhiễm trùng đường tiết niệu
Nghe có vẻ không liên quan, nhưng thực tế, viêm phổi nặng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). Khi cơ thể bị nhiễm trùng nghiêm trọng, hệ miễn dịch suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu, đặc biệt ở những người nằm lâu hoặc có bệnh lý nền như tiểu đường.
Triệu chứng của nhiễm trùng đường tiết niệu bao gồm:
- Đau buốt khi đi tiểu.
- Nước tiểu có màu đục, mùi nặng hoặc lẫn máu.
- Sốt, ớn lạnh kèm theo đau lưng dưới.
Nếu không điều trị sớm, nhiễm trùng đường tiết niệu có thể lan đến thận, gây viêm thận. Đồng thời, làm tăng nguy cơ suy thận và các biến chứng nghiêm trọng khác.
4. Nhiễm trùng đường huyết
Nhiễm trùng đường huyết (hay nhiễm trùng huyết) là một biến chứng cực kỳ nguy hiểm của viêm phổi nặng ở người lớn. Khi vi khuẩn từ phổi xâm nhập vào máu, chúng có thể lan rộng khắp cơ thể, gây sốc nhiễm trùng và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác.
Những dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng huyết bao gồm:
- Sốt cao hoặc hạ thân nhiệt bất thường.
- Nhịp tim nhanh, huyết áp tụt.
- Da lạnh, nhợt nhạt.
- Lú lẫn, mất ý thức.
Nhiễm trùng huyết có thể tiến triển rất nhanh, gây suy đa cơ quan và đe dọa tính mạng. Người bệnh cần được điều trị bằng kháng sinh mạnh và chăm sóc tích cực trong phòng hồi sức cấp cứu để kiểm soát tình trạng này.
5. Áp xe phổi
Áp xe phổi là tình trạng hình thành các ổ mủ trong nhu mô phổi, thường xảy ra khi viêm phổi không được điều trị đúng cách hoặc khi vi khuẩn xâm nhập sâu vào mô phổi. Dấu hiệu nhận biết áp xe phổi:
- Ho kéo dài, có đờm mủ và mùi hôi.
- Sốt cao, đổ mồ hôi nhiều.
- Đau ngực dai dẳng.
Nếu ổ mủ không được kiểm soát, có thể cần phải dẫn lưu hoặc phẫu thuật loại bỏ mô tổn thương. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây vỡ ổ áp xe, dẫn đến suy hô hấp hoặc nhiễm trùng lan rộng.
6. Tổn thương đa cơ quan
Khi viêm phổi trở nặng, không chỉ phổi mà nhiều cơ quan khác cũng có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng tổn thương đa cơ quan. Những biến chứng có thể gặp bao gồm:
- Suy thận: Nhiễm trùng nặng làm giảm lưu lượng máu đến thận, dẫn đến suy giảm chức năng thận.
- Viêm màng não: Một số loại vi khuẩn gây viêm phổi cũng có thể tấn công hệ thần kinh, gây viêm màng não, làm người bệnh lú lẫn, đau đầu dữ dội.
- Suy tim: Thiếu oxy kéo dài khiến tim phải làm việc quá sức, làm tăng nguy cơ suy tim.
Tổn thương đa cơ quan thường gặp ở những bệnh nhân viêm phổi nặng, đặc biệt là người lớn tuổi hoặc có bệnh nền nghiêm trọng. Khi tình trạng này xảy ra, người bệnh cần được điều trị tích cực tại bệnh viện để hạn chế nguy cơ tử vong.
VI. Cách phòng ngừa viêm phổi nặng ở người lớn
Mặc dù viêm phổi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể giảm nguy cơ bằng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Tiêm vắc-xin phòng viêm phổi: Vắc-xin phế cầu và cúm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng.
- Điều trị viêm phổi sớm: Không nên chủ quan với các triệu chứng viêm phổi, đặc biệt ở người có bệnh lý nền.
- Duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn và tránh căng thẳng kéo dài.
- Giữ gìn vệ sinh hô hấp: Rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người và tránh tiếp xúc với người bị nhiễm trùng đường hô hấp.
Viêm phổi nặng ở người lớn ở giai đoạn đầu không có biểu hiện rõ rệt nên rất khó để nhận biết. Do đó, bạn cần hiểu rõ về dấu hiệu cảnh báo và có phương pháp phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng rằng, với những thông tin mà bài viết cung cấp sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe phổi và hệ hô hấp tốt hơn. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ viêm phổi nặng, hãy đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Xem thêm: